Sudan: Ang pagdami ng mga humanitarian need matapos takasan ng kalahating milyong tao ang karahasan sa Wad Madani

Noong Disyembre 15, ang Rapid Support Forces (RSF) ay sumalakay sa Wad Madani, Sudan, at inagaw ang kapangyarihan sa ilang siyudad at lugar sa estado ng Al Jazirah sa loob lamang ng ilang araw. Mula noon ay kalahating milyong tao na ang tumakas mula sa karahasan at sa kawalan ng seguridad. Kasama rito ang 234,000 na ¹ internally displaced na tao na dating lumikas sa Wad Madani nang tumindi ang karahasan sa Khartoum.

Dahil sa kaguluhang kasunod ng evolving conflict dynamics, matinding kawalan ng seguridad, at laganap na karahasan ay hindi na makapagtrabaho ang Doctors Without Borders / Médecins Sans Frontières (MSF) sa Wad Madani. Kinailangan naming suspindihin ang lahat ng aming mga aktibidad at ilikas ang aming staff mula sa Wad Madani noong Disyembre 19, at iniwan namin ang mga tao na mas kaunti ang access sa mga pangunahing serbisyong medikal. Kailangan din naming ilikas ang aming staff mula sa Damazine, Um Rakuba sa estado ng Gedaref, at sa Doka. Sa Damazine, nagbawas kami ng mga aktibidad.

Ang Doctors Without Borders ay nasa Wad Madani na mula pa noong Mayo 2023. Mahirap na ang pamumuhay noon ng mga nakatira doon na kalahating milyong internally displaced na tao na 8% lang ng lahat ng internally displaced sa Sudan— kung saan makikita ang pinakamalaking krisis ng internal displacement sa buong mundo. Mahigit anim na milyon ang napilitang lisanin ang kanilang mga tahanan at lumipat sa ibang bahagi ng Sudan na dagdag pa sa mahigit 1.4 2 milyon na lumikas sa ibang bansa. Sa pagitan ng Mayo at Nobyembre, ang mga team ng Doctors Without Borders ay nagsagawa ng 18,390 na mga konsultasyong medikal (40% sa mga ito ay para sa mga batang wala pang labinlimang taong gulang) sa ilan sa mga daan-daang lugar na tumatanggap ng mga displaced na tao sa buong estado, ang iba sa mga ito’y mga paaralan o mga lumang pampublikong gusali.

Nitong nakaraang buwan, ang mga team ng Doctors Without Borders sa mga estado ng Gedaref at Kassala—kung saan nagtatrabaho ang Doctors Without Borders mula pa noong 2021 bilang pagtugon sa krisis ng Ethiopian Tigray—nasaksihan namin ang pagdating ng libo-libong mga tao mula sa Wad Madani ³, at kasalukuyan naming tinatasa at tinutugunan ang mga dumaraming pangangailangang pangkalusugan at humanitarian. Sa Tanideba (Gedaref), nagsimula ang Doctors Without Borders ng isang short-term emergency intervention para sa mga bagong displaced na mga refugee mula sa Ethiopia at mga bagong displaced na mga mamamayang Sudanese. Saklaw ng emergency intervention na ito ang pangunahing pangangalagang pangkalusugan, water and sanitation, at ang pagbibigay ng mga rasyon ng pagkain. Kasama rin dito ang mga one-off na pamamahagi at donasyon. Subalit, mahalagang bigyang-pansin na ang mga aktibidad sa Tanideba ay pansamantalang binawasan dahil sa pagtindi ng alitan sa Wad Madani.

Ang alitan sa Sudan ay nagdulot ng di masukat na pagdurusa. Nawalan ng tirahan ang milyon-milyong tao, libo-libo ang namatay, at maraming nasaktan. Para sa maraming displaced na tao, ang Gedaref at Kassala ay ang mga pinakahuling himpilan lamang sa isang mahabang paglalakbay upang makahanap ng kaligtasan, kung kailan sila’y nagdusa dahil sa karahasan at nagtiis dahil sa kakulangan ng mga pangunahing pangangailangan gaya ng pagkain, malinis na tubig, sanitation, at access sa pangangalagang medikal.

“Kami’y mga tubong Darfur, ngunit dahil sa mga karahasan at sa krisis doon, napunta kami sa Khartoum. Ngunit sumunod ang digmaan sa amin sa Khartoum, kaya’t nagtungo kami sa Wad Madani. At doon nagpatuloy ang kuwento namin,” sabi ni Salem ⁴ , isang displaced na lalaki na dumating mula sa Wad Madani, kasama ang kanyang pamilya sa lokalidad ng Al Mufaza, sa Gedaref, dalawang linggo na ang nakararaan. Tumakas ang pamilya ni Salem mula sa Khartoum walong buwan na ang nakalilipas, matapos masabugan ang kanilang bahay at nagdulot ng matinding pinsala sa isa sa kanilang mga anak.

“Anim kami sa bahay, at ang asawa ko ay nagdadalang tao noon. Nawasak ang aming bahay. Natamaan ang isang braso ko, ngunit mas malala ang nangyari sa aking anak dahil natamaan siya sa ulo. Dinala namin siya sa ospital, at kinailangan niyang maoperahan agad. Nang pinayagan na siyang makalabas mula sa opsital, agad naming nilisan ang siyudad dahil sa kawalan ng seguridad. Pumunta kami sa mga kampo ng internally displaced sa Wad Madani, at doon na nanganak ang asawa ko.”

Sa kalagitnaan ng Disyembre, muling tumakas ang pamilya papuntang Gedaref: “Nagsimula na naman ang mga labanan, at nakarinig na naman kami ng mga pagputok ng baril ng mga armadong kalalakihan. Agad-agad kaming nagpasyang lumisan. Ang naisip ko noon, saan na kami pupunta? Wala nang ligtas na lugar noong mga panahong iyon.”

Sa isang rehiyon kung saan napakalimitado na ng pangangalagang pangkalusugan at ng mga kinakailangang gamot, ang mga taong nawalan ng tirahan ay nagdurusa ngayon dahil sa kanilang dumaraming pangangailangang pangkalusugan, bunga ng tuwiran at di tuwirang epekto ng karahasan. Dumarami ang kanilang mga pangunahing pangangailangan at kinakailangan itong tugunan sa lalong madaling panahon.

"Sa mga lugar ng pagtitipon sa siyudad ng Kassala, sinabi ng mga taong nawalan ng tirahan sa aming mga team na wala pa silang natatanggap na tulong mula noong dumating sila noong kalagitnaan hanggang katapusan ng Disyembre," paliwanag ni Pauline Lenglart, ang emergency project coordinator ng Doctors Without Borders sa Sudan.

^{[1] International Organization for Migration (IOM) Displacement Tracking Matrix (DTM) Focused Flash Alert. Enero 8, 2024 ↩}

^{[2] Ayon sa International Organization for Migration Displacement Tracking Matrix (IOM DTM), at ang UN refugee agency (UNHCR). Enero15, 2024 ↩}

^{[3] 64,000 IDPs ang dumating sa Gedaref at 30,000 sa Kassala mula Disyembre 15, ayon sa UN. ↩}

^{[4] Binago ang pangalan. ↩}