“Naglaho ang lahat, pati ang kinabukasan.”

Habang patuloy ang mga kahindik-hindik na pangyayari sa Gaza, Palestine, nakakita ang aming mga team sa Rafah at sa Middle Area ng iba’t ibang isyu sa kalusugang pangkaisipan, sa bata man o matanda. Mula noong umpisa ng taong ito, ang Doctors Without Borders / Médecins Sans Frontières (MSF) ay nakapagdaos na ng mahigit sa 8,800 na psychosocial support sessions para sa mga tao sa Gaza.

Si Davide Musard ay isa sa mga psychologist ng Doctors Without Borders. Kakaalis lang niya mula sa Gaza kung saan tinulungan niya ang mga taga-roon kung paano nila haharapin ang mga banta sa kanilang kalusugang pangkaisipan, habang nabubuhay sila sa gitna ng mga kahindik-hindik na resulta ng walang patid na pagbobomba. Narito ang kanyang mga pagmumuni-muni sa mga alaalang nakatatak sa kanyang isipan—mga alaala ng mga taong nabubuhay sa di mabatang realidad,

"Sa ilan sa aming mga session, kailangan naming sumigaw upang kami’y madinig at upang  mapangibabawan ang ingay ng mga drone at pagsabog ng mga bomba. At kapag wala namang mga labanang nagaganap, ang aming naririnig ay mga pag-iyak ng mga batang nasa ospital—mga batang naging baldado, mga nasunog, mga naulila. Ang mga batang ito ay nakararanas ng mga panic attack, dahil ang pisikal na sakit ay nakaugnay sa mga sikolohikal na sugat. Pinapaalala ng sakit ang bombang sa isang iglap ay binago ang kanilang buhay, habambuhay. Ang mga batang mas kalmado ay gumuguhit ng mga drone at mga miliitary jet. Kitang-kita ang mga palatandaan ng digmaan sa bawat sulok ng ospital; ang amoy ng dugo ay hindi mabata. Ito ang mga larawan ng Gaza na dala ko sa aking isipan.

Wala pa akong nakitang katulad ng mga nakita ko sa Gaza. Ang mga pasyente roon ay may mga magkakaparehong katangian. Maitim ang kanilang balat dahil buong araw silang nakabilad sa araw, nangangayayat dahil sa kakulangan ng pagkain, at puti na ang kanilang mga buhok dahil sa stress na idinulot ng ilang buwan ng digmaan. At ang mga mukha nila ay blangko, ngunit mababakas din sa mga ito ang pagkawala ng kanilang mga pinahahalagahan at ang matinding kalungkutan. Ito ang mga mukha ng mga taong nawalan ng lahat.

'Hinahanap-hanap ko ang mga maliliit na bagay: ang mga larawan ng ina kong ilang taon nang patay, ang tasang ginagamit ko para sa kape. Mas hindi ko maiwaksi sa aking isipan ang mga dati kong ginagawa kaysa ang nasira kong tirahan,’ sabi ng isang pasyente sa akin."