Bihag ng takot: Ang mga refugee na Syrian ay humaharap sa mga hindi mabatang mapagpipilian sa Lebanon

Sa naturang kampanya para sa seguridad, ang mga Syrian na ang mga papeles ay lampas na sa nakatakdang petsa ay kadalasang hinuhuli sa mga checkpoint at at sapilitang ibinabalik sa Syria. Kadalasa’y hindi sila binibigyan ng pagkakataong makapagbigay-alam sa kanilang mga pamilya sa Lebanon.

Ang ginagawa naman ng ibang mga pasyenteng may talamak na sakit ay tinitipid o tuluyan nang hindi iniinom ang mga gamot nila dahil sa takot na lumabas para bumili nito. Sa Qaa, na ilang milya lang ang layo mula sa Lebanon, si Amer, isang 36 na taong gulang na may altapresyon, ay naubusan na ng kanyang gamot mula pa noong Abril.

“Naubusan ako ng gamot at wala akong kakayahan o katapangan para makakuha ng pamalit,”sabi ni Amer. “Natatakot akong hahabulin ako ng mga awtoridad. Hindi ako nangangahas na dumaan sa checkpoint dahil baka ihiwalay nila ako sa aking pamilya, at habambuhay ko na silang  di  makasama.”

“May altapresyon ako,” sabi ni Talal, 60 taong gulang, mula sa sahig ng kanyang sira-sirang tolda sa Arsal. “Dalawang buwan na ang nakararaan mula noong nagsimula akong uminom ng gamot dahil sa mabilis na tibok ng puso, at ang presyon ng dugo ko ay laging mataas kaysa normal.”

Ang tanging paraan para makatawid si Talal sa bulubunduking daan ng Arsal upang makuha ang kanyang mga gamot ay sa pamamagitan ng kanyang kakarag-karag na motorsiklo na kamakailan lang ay nakumpiska. Dahil sa paghihigpit sa buong bansa sa mga hindi rehistradong sasakyan sa Lebanon, maraming mga Syrian ang nawalan ng motorsiklo na kadalasa’y tangi nilang transportasyon matapos ang krisis sa ekonomiya. 

“Iyon lang ang aming paraan upang maasikaso namin ang aming mga pangangailangan,”daing niya. “Kung gusto kong bumili ng pagkain para sa aking pamilya, o kumuha ng konsultasyon o mga gamot mula sa inyong klinika, kailangan ko pang mangupahan ng motorsiklo o tuktuk, na mas mura kaysa kotse ngunit mahal pa rin para sa amin.”

Mula 2010, nasa governorate na ng Baalbek-Hermel sa hilagang silangan ng bansa ang Doctors Without Borders. Mahigit isang dekada nang nagbibigay ang Doctors Without Borders ng de-kalidad at libreng serbisyong medikal kaugnay ng pediatrics, sexual at reproductive healthcare, paggamot ng mga sakit na di nakahahawa, pagbakuna laban sa mga sakit na maaaring mapigilan, suporta para sa kalusugang pangkaisipan ng mga refugee at sa mga lokal na komunidad.

Sa kasalukuyan, ang mga team ng Doctors Without Borders ay nagpapatakbo ng klinika sa Arsal at isa pa sa Hermel, at nagsusuporta rin ng access sa sekundaryong pangangalagang pangkalusugan sa pamamagitan ng mga katuwang na ospital. Subalit, kahit sa gitna ng ganitong pagtulong, marami pa rin ang hindi sumisipot sa kanilang mga medical appointment dahil sa takot na sumasaklot sa komunidad ng mga refugee.

Dalawang tolda mula sa sinisilungan ni Amer ay nakatira si Umm Omar, na nanganak sa bahay wala pang isang buwan ang nakalilipas. Hindi malinaw ang alaala niya sa gabing iyon, ngunit tandang-tanda pa niya kung paanong ang takot ng komunidad na tumawid sa mga army checkpoint ay nakapigil sa kanilang maghanap ng tulong sa labas ng kanyang tolda kung saan nilabanan niya ang sakit ng panganganak nang walang anesthesia.

“Humihiyaw ako sa kadiliman ng gabi, ngunit walang makapagdala sa akin sa klinika,” sabi ni Umm Omar habang binibigkisan niya ang kanyang sanggol. “Pinatawag nila ang isang kapwa namin na refugee na anak ng isang komadrona. Buti na lang, nagawa niyang mapaanak ako sa pagkakaalala lang sa ginagawa ng kanyang ina. Kaya lang, hindi pa rin ako makaalis ng kampo upang makakuha ng birth certificate para sa aking anak.”

Sa kanilang pagmuni-muni sa nakaraan, madalas na binabalikan ng mga refugee ang kanilang mapanganib na paglalakbay patungong Lebanon, tumatakas sa kaguluhan nang wala halos dala kundi ang mga damit na kanilang suot. Nakatagpo sila ng pag-asa na mabuhay sa mga burol ng Lebanon.

Bagama’t noong una’y mainit ang pagtanggap sa kanila ng Lebanon, nag-iba na ang ihip ng hangin nang bumagsak ang ekonomiya ng bansa. “Noong umpisa, pagdating namin sa Arsal, tinulungan kami ng munisipalidad,” sabi ni Maya, na mas matagal na ang inilagi sa Lebanon kaysa Syria.“Binibigyan nila kami ng mauupuan at magagamit. Ipinasok nila ako sa isang paaralan, at nagsimula akong mag-aral. Noong una, malugod kaming tinanggap ng komunidad at hindi kami itinuring na mga dayuhan.”

Subalit, ngayong ikalimang taon na ng krisis sa ekonomiya ng Lebanon, nahaharap ang mga refugee na Syrian sa kawalang-paraya sa bansa ngayon. Ang kahirapan sa ekonomiya, na pinapalala ng takot sa pagkilos, ang nagtutulak sa mga refugee na mamili sa pagitan ng kanilang kaligtasan o kanilang kalusugan. At lalong hindi nila prayoridad ang kanilang kalusugang pangkaisipan. 

"Namumuhay kami nang laging balisa at takot. Hindi ako makatulog dahil sa mga kampanya para sa seguridad at dahil sa pangamba ko para sa aking mga anak,” sabi ni Umm Khattab, na matagal nang nagdurusa sa mga nervous breakdown mula noong ang kanyang anak na lalaki ay sapilitang inalis sa bansa noong huling bahagi ng 2023. 

“Bumibilis ang tibok ng puso ng aming mga anak dahil sa takot at pagkabalisa sa mga kampanyang ito. Maririnig na lang namin silang sasambitin ang katagang, 'Paparating na sila!' Sinusubukan kong bigyan sila ng kaginhawaan, subali’t, mas takot pa ako sa kanila."

"Matapos ang ilang taon ng displacement, may mga ilang refugee na Syrian na nagpapakita ng mga sintomas na sikolohikal," sabi ni Amani Al Mashaqba, ang mental health manager ng Doctors Without Borders sa Baalbek-Hermel. 

“Naapektuhan at nabago ang kanilang pang-araw-araw na pamumuhay; wala nang tulad ng dati. Bihira na silang lumabas, kaunti na lang ang mgasandaling sila’y nakapagpapahinga. Hiwa-hiwalay ang mga pamilya, at ang mga tao’y hindi na kasingbukas tulad ng dati. Pagod na ang mga tao. Nawalan sila ng kumpiyansa sa kanilang sarili, at nakakaramdam sila ng matinding kalungkutan. Ang mga kabataan ay hindi nakatitiyak kung paano sila mabubuhay—hindi na sila makababalik, ngunit hindi rin sila makausad. Sila’y nasa gitna lamang ng kawalan ng isang walang katapusang limbo, na nakakaapekto sa buong pamilya,"pagpapatuloy ni Amani.

“Ang lahat ay nakakaramdam ng tensyon,” sabi ni Umm Khattab, at kanyang inilarawan ang mga sintomas ng mga kabanatang post-traumatic.“Kapag nakarinig kami ng mga taong malakas ang boses, o ng malakas na ingay, iniisip agad namin na may nagaganap na raid, at kami’y natataranta.”Ganito rin ang mga ibinahagi ng mga refugee sa Arsal at Hermel.

Malalim ang mga epekto nito sa pisikal na kalagayan at sa kalusugang pangkaisipan ng mga refugee. “Ang gusto lang naman namin ay mamuhay nang ligtas, at hindi kami lalapitan ng mga security force. Takot ang pinakapangunahing pinanggagalingan ng aming pagdurusa," sabi ng isang refugee.

"Maniwala kayo, kung ligtas lang ang aming dating tinitirhan sa Syria, hindi ako mamamalagi rito. Ngunit anong gagawin namin sa Syria? Wala nang naiwan para sa amin doon. Ngayon, gusto na lang naming mamatay, dahil mas mahabagin pa ang mamatay kaysa mabuhay rito,”sabi ni Umm Khattab. 

Ang digmaan sa Syria, na nagsimula noong 2011, ay nagdulot ng malawakang pagkawasak at karahasan. Milyon-milyong tao ang napilitang lumikas sa mga karatig-bansa na tulad ng Lebanon, Turkey, Jordan, Iraq at iba pang bayan. Ang kasalukuyang kawalan ng katatagan ay naging sanhi ng kawalan ng kaligtasan sa Syria, kung kaya’t malaking hamon para sa karamihan ang bumalik sa kanilang tinubuang bayan. Ang mga Syrian refugee na naghahanap ng pangangalagang pangkalusugan sa hilagang silangang Lebanon ay nahaharap sa dumaraming balakid dahil sa mga takot at paghihigpit sa kanilang pagkilos. Ang access sa pangangalagang pangkalusugan ng mga mahihinang komunidad ay hindi dapat hadlangan ng takot o intimidasyon. Hindi dapat kailangan ng mga pasyenteng mamili sa pagitan ng kaligtasan o pagkuha ng medikal na atensyon. 

“Ang hinihingi ko lang ay kaligtasan”—isang pakiusap na sumasalamin sa malalim na pagnanasa para sa katatagan na naglalarawan sa karanasan ng mga refugee sa Lebanon ngayon.

*Ang mga pangalang ginamit dito ay pinalitan para sa proteksyon ng mga kinapanayam.