Ang A Nout Ye displaced population camp sa Pauktaw, Rakhine State, mahigit isang buwan pagkalipas ng Cyclone Mocha. Myanmar, Hunyo 2023. © MSF
Ang mga suliraning ito ay dumadagdag pa sa kanilang dati nang paghihirap, partikular na para sa mga Rohingya at sa mga etnikong komunidad sa Rakhine, na nawalan ng tirahan dahil sa mga alitan, at ngayo’y nakaasa sa humanitarian assistance. Ang mga Rohingya ay humaharap sa maharap sa matitinding paghihigpit sa lahat ng aspeto ng kanilang buhay tulad ng kalayaang maglakbay, access sa pangangalaga, mga oportunidad sa paghahanapbuhay, at edukasyon.
Makikita sa pangunahing pagtugon na posible ang positibong pakikipag-ugnayan
Noong Mayo 14, nang bumagsak ang bagyong Mocha sa lupa, isa itong nakamamatay na kumbinasyon ng umiikot na hangin at mababang atmospheric pressure. Ang pananalanta nito’y nasaksihan ni Daw Saw Nuw at ng mga 670,000 pang ibang tao.
Positibo ang kinalabasan ng pangunahing pagtugon. Ang mga militar at ang mga armadong grupo gaya ng Arakan Army ay nanguna sa pagtanggal ng mga kalat sa daan. Di naman natagalan at naibalik ang supply ng kuryente at naayos ang telekomunikasyon.
Nang nagiging malinaw na kung gaano katindi ang pinsalang nagawa ng bagyo, naghanda na ang mga organisasyong humanitarian sa paglaki ng pagtugon upang mapigilan ang pagdurusa at ang pagtaas ng bilang ng mga namamatay.
Binigyan ng prayoridad ng Doctors Without Borders ang pagpigil sa mga water-borne disease sa pamamagitan ng pamamahagi ng inuming tubig sa 9,000 na tao kada linggo at pagkukumpuni ng mga nasirang palikuran at water systems. Unti-unti na rin naming sinimulang muli ang aming mga regular na mobile clinic, at ang aming mga emergency medical referral para sa mga pasyenteng nangangailangan ng pagsusuri at paggamot ng espesyalista.
Nasira ang mga banyo sa A Nout Ye displaced population camp sa Pauktaw, Rakhine State, mahigit isang buwan pagkatapos ng Bagyong Mocha. Myanmar, Hunyo 2023. © MSF
Mga napatid na pagtugon
Natigil ito noong Hunyo 8, tatlong linggo pagkatapos ng bagyo, nang pansamantalang sinuspinde ang mga travel authorisation para sa estado ng Rakhine. Ang pagbawi sa mga travel authorisation ng Doctors Without Borders ay nangangahulugang hindi namin mabubuksan ang kahit alin sa aming 25 na klinika para sa pangunahing pangangalagang pangkalusugan at di namin maipapagpatuloy ang pagbibigay ng makasagip-buhay na medical humanitarian assistance na nakatutulong sa tinatayang 214,000 na tao sa central Rakhine at 250,000 naman sa northern Rakhine.
Pagkatapos ng tatlong araw, pinayagan na kaming gawing muli ang aming mga aktibidad simula Hunyo 11, ngunit iyon lamang mga napagkasunduan na bago pa man bumagyo. Humingi kami ng pahintulot na lakihan ang aming pagtugon upang matugunan ang mga karagdagang pangangailangan dahil sa bagyo, ngunit di kami pinayagan.
Mga pansamantalang pagtigil, naging pangmatagalang hadlang
Ang kasalukuyang pagtugon ay malayo sa kinakailangang gawin matapos ang isang malakas na bagyo. Isa sa mga paghihigpit na ipinataw ay ang pagpapadaan ng relief items sa mga opisyal ng militar, at sila raw ang mangangasiwa ng pamamahagi nito.
Ang humanitarian assistance ay malalagay sa alanganin dahil sa ganitong patakaran. Sa isang estadong tulad ng Rakhine, kung saan may mga di nagkakasundo, maaaring ito ay makaaapekto sa pagtitiwala ng mga komunidad sa mga organisasyong humanitarian. Ito rin ay sumasalungat sa mga prinsipyong humanitarian na walang kinikilingan, walang kinakampihan at may kasarinlan. Ang mga prinsipyong ito ang gumagabay sa Doctors Without Borders at sa iba pang katulad nitong organisasyon.
Noong una, sa pagsusumikap ng humanitarian community, ang mga paghihigpit na ito ay nakakuha ng atensyon. Ngunit ngayo’y tila naisantabi na ito.
Ang Doctors Without Borders clinic sa Kein Nyin Pyin camp, Pauktaw, Rakhine State, mahigit isang buwan pagkatapos ng Bagyong Mocha. Myanmar, Hunyo 2023. © MSF
Ang kasalukuyang sitwasyon ay di maaaring maging new normal
Ang Doctors Without Borders ay labis na nag-aalala na ang nakapanlulumong kondisyon ng pamumuhay na resulta ng bagyo, ang mga di kinakailangang paghihigpit na siyang nagpapanatili sa di katanggap-tanggap na mga kondisyon, at ang kakulangan ng atensyon ng publiko sa sitwasyon ay unti-unti nang nagiging new normal sa Rakhine.
Ang mga paghihigpit na ito ay nakakadagdag din sa dahilan kung bakit hindi makapangako ang mga nagbibigay ng donasyon ng pinansiyal na suporta para sa Myanmar.
Ang mga opisyal ng militar, at ang iba pang sangkot sa alitan ay may responsibilidad na tiyaking nasa mabuting kalagayan ang mga naapektuhan ng Bagyong Mocha.
Dapat ding ipawalang-bisa na ng mga opisyal na militar ang mga kasalukuyang paghihigpit, at sa halip ay padaliin ang walang hadlang na pagpasok sa bansa ng medical at humanitarian relief items para sa mga nangangailangan, at gawin ito sa paraang hindi makokompromiso ang aming mga prinsipyo.
Ang Doctors Without Borders ay may mga team sa pitong bayan sa estado ng Rakhine. Kabilang rito ang mga lugar na pinakanaapektuhan ng bagyo: ang Sittwe, Maungdaw, Rathedaung, Buthidaung at Pauktaw. Mahigit 550 na staff ang nagsasagawa ng aming mga regular na medical humanitarian activities.
Nagtatrabaho ang Doctors Without Borders sa Myanmar mula pa noong 1992, sa pamamagitan ng pagsuporta sa mga pangmatagalang programa para sa pangangalagang pangkalusugan na nakatuon sa TB, HIV, Hepatitis C, Malaria at mga proyekto para sa pangunahing pangangalagang pangkalusugan. Ngayon, mahigit 1,200 international at national staff ang nagtutulungan upang makapagbigay ng de-kalidad na pangangalaga at paggamot sa mga pasilidad pangkalusugan at sa mga mobile clinic. Patuloy kaming nagbibigay ng pangangalaga sa mga pasyenteng may HIV, tuberculosis at hepatitis C. Nagbibigay rin kami ng basic healthcare, reproductive and sexual healthcare services, at tumutugon sa medical emergencies. Kami’y kumikilos sa mga estado ng Rakhine, Shan at Kachin, at sa rehiyon ng Yangon at Tanintharyi.
