บริษัทเจแอนด์เจและเซเฟอิด ต้องปฏิญาณว่าจะเป็นส่วนหนึ่งในการดำเนินการให้มนุษย์ทุกคนได้รับการตรวจและเข้าถึงยารักษาวัณโรคอย่างเท่าเทียม

ยารักษาวัณโรคเบด้าควิลินเป็นยาที่ได้รับการพัฒนาจากบริษัทเจแอนด์เจ โดยองค์การอนามัยโลก (World Health Organization) ได้ให้คำแนะนำว่ายาชนิดนี้คือหัวใจสำคัญในการต้านอาการดื้อยารักษาวัณโรคหลายขนาน (DR-TB) ซึ่งส่งผลต่อประสิทธิภาพในการรักษาผู้ป่วยวัณโรคที่มากขึ้น ใช้เวลาในการรักษาน้อยลง และมีอาการดื้อยาน้อยลง อย่างไรก็ตาม การเข้าถึงยาสามัญที่ราคาจับต้องได้ยังคงถูกกีดกันเนื่องจากในปัจจุบันบริษัทเจแอนด์เจคือผู้ถือสิทธิบัตรยาปฐมภูมิที่มีผลบังคับใช้ 20 ปี และได้รับสิทธิในการจด ‘สิทธิบัตรทุติยภูมิ’ ในหลายประเทศที่ประสบภาระวัณโรคสูง วัณโรคที่สัมพันธ์กับการติดเชื้อเอชไอวี (TB-HIV) หรือวัณโรคดื้อยา (DR-TB) ซึ่งสิทธิบัตรประเทศนี้เป็นสิทธิที่ให้กับยาที่มีอยู่แล้วในตลาดการค้า ที่มีการปรับปรุงหรือว่าพัฒนาเพื่อให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น เจแอนด์เจใช้กลยุทธ์การจดสิทธิบัตรทุติยภูมิอันโหดร้ายนี้เพื่อขยายเวลาการผูกขาดยาดังกล่าวโดยไม่มีวันจบ การกระทำดังกล่าวไร้มนุษยธรรมอย่างยิ่ง เมื่อพิจารณาแล้วว่าภาครัฐได้ลงทุนในการพัฒนายาเบด้าควิลินสูงกว่าการลงทุนของบริษัทมากถึง 5 เท่า

หลังจากสตรี 2 ท่านในประเทศอินเดียประสบความสำเร็จในการพยายามป้องกันไม่ให้เจแอนด์เจยื่นจดสิทธิบัตรทุติยภูมิกับยาเบด้าควิลินMSF ได้เรียกร้องให้เจแอนด์เจเพิกถอนสิทธิบัตรทุติยภูมิในทุกพื้นที่ทั่วโลก เพื่อเปิดโอกาสให้ทุกประเทศสามารถนำเข้ายาสามัญในการรักษาวัณโรคที่ราคาจับต้องได้จากประเทศอินเดีย นันทิดา เวนคะเทซัน  (Nandita Venkatesan) และพูเมสา ทิไซล์ (Phumeza Tisile) คือผู้ป่วยวัณโรคดื้อยาที่ไม่สามารถเข้าถึงยาเบด้าควิลินได้ ทำให้พวกเธอจำเป็นต้องรักษาด้วยยาขนานเก่า ซึ่งแม้ว่าพวกเธอจะสามารถชนะโรคนี้ได้แต่ก็ต้องหูหนวกไปตลอดชีวิต ไม่นานมานี้เจแอนด์เจประกาศข้อตกลงร่วมกับ สต็อบ ทีบี พาร์ทเนอร์ชิพ (Stop TB Partnership) หรือ โกลบอล ดรัค ฟาซิลิตี้ - จีดีเอฟ [Global Drug Facility (GDF)] อนุญาตให้หลายประเทศสามารถรับยาสามัญซึ่งจำหน่ายในราคา 130 ดอลลาร์ สำหรับการรักษาต่อเนื่อง 6 เดือน อย่างไรก็ตาม ข้อตกลงดังกล่าวยังคงไม่รวมถึงประเทศที่ประสบภาระวัณโรคสูง

“ไม่ควรมีใครได้รับรักษาด้วยยาสูตรเก่าอย่างที่พวกเราเคยเผชิญมาในอดีต ในเมื่อตอนนี้เรามีทางเลือกที่มีประสิทธิภาพมากกว่าที่สามารถช่วยชีวิตคนได้มากขึ้นและทำให้ประชาชนได้รับการรักษาที่เหมาะสมกว่า” ฟูเมซ่า ทิไซล์ (Phumeza Tisile) นักกิจกรรมด้านวัณโรคจากเมืองไคอะลิชา ประเทศแอฟริกาใต้ (Khayelitsha, South Africa) กล่าว “จะมีประโยชน์อะไรหากเรามีความก้าวหน้าทางการแพทย์ แต่ประชาชนที่รอคอยกลับไม่ได้รับการรักษา  เราจำเป็นต้องทำให้เจแอนด์เจและเซเฟอิดทำสิ่งที่ถูกต้องทันที”  

บริษัทในสหรัฐอเมริกาอย่างเซเฟอิด (ซึ่งมีบริษัทแม่ที่เป็นเจ้าของ คือ ดานาเฮอร์) พัฒนาเทคโนโลยีการตรวจวินิจฉัยด้วยยีนเอ็กซ์เพิร์ธ ซึ่งเรียกได้ว่าเป็นการปฏิวัติการตรวจวัณโรค เทคโนโลยีนี้เริ่มเข้าสู่ตลาดในปี 2553 แต่เนื่องจากเซเฟอิดยังคงจำหน่ายยีนเอ็กซ์เพิร์ธในราคาสูง การเข้าถึงวิธีการตรวจชนิดนี้สำหรับผู้ป่วยจึงเป็นเรื่องเกินเอื้อมและบีบบังคับให้ผู้ให้บริการดูแลผู้ป่วยวัณโรคยังคงต้องพึ่งวิธีที่ถูกกว่าแต่ตรวจพบเชื้อโรคได้ไม่แม่นยำเท่า อย่างการใช้กล้องจุลทรรศน์ ซึ่งเป็นวิธีที่ได้คิดค้นขึ้นในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1800 มีการประมาณค่าใช้จ่ายสำหรับเซเฟอิดในการผลิตชุดตรวจวัณโรคยีนเอ็กซ์เพิร์ธ แต่ละชุดนั้นลงทุนต่ำกว่า 5 ดอลลาร์ ในขณะที่เซเฟอิดจำหน่ายชุดตรวจให้ MSF และประเทศที่ประสบภาระวัณโรคสูง ประเทศที่ประชากรมีรายได้น้อยถึงปานกลาง แพงกว่า 2 เท่ามามากกว่า 10 ปีจนถึงปัจจุบัน และแพงถึงขนาด 4 เท่า สำหรับชุดตรวจโรคชนิดอื่น* ด้วยหลักฐานดังกล่าว MSF ขอเรียกร้องให้เซเฟอิดลดราคาชุดตรวจยีนเอ็กซ์เพิร์ธสำหรับทุกโรคให้เหลือ 5 ดอลลาร์ต่อ 1 ชุด

ขณะที่การรับมือกับวัณโรคมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง แต่ความจริงอันแสนโหดร้ายคือวัณโรคยังคงเป็นโรคที่คร่าชีวิตประชาชนมากเป็นอันดับต้น โดยมีผู้ป่วยใหม่ประมาณ 10.6 ล้านราย และผู้เสียชีวิต 1.6 ล้านราย ในปี 2564  ผู้ป่วยดื้อยาวัณโรคเพียงหนึ่งในสามเท่านั้นที่ได้รับการรักษา โดยผู้ป่วยส่วนมากไม่ได้รับแม้กระทั่งการตรวจวินิจฉัย จึงไม่จำต้องกล่าวถึงการรักษาใดๆ ทั้งสิ้น

“แม้เราจะไม่ย่อท้อและยังคงพยายามที่จะให้การรักษาโรคที่มีความท้าทายมากที่สุดอย่างภาวะดื้อยาวัณโรค เรากลับรู้สึกท้อแท้กับยอดผู้เสียชีวิตที่สูงมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มประชาชนที่เปราะบางที่สุด รวมถึงผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี (HIV) ผู้ที่อยู่ในสภาวะสงคราม และเด็กในประเทศที่ประสบภาระวัณโรคสูง” ดร.เคธี ฮิวไวซัน (Dr. Cathy Hewison) หัวหน้ากลุ่มงานวัณโรคแห่ง MSF กล่าว

“ในขณะที่ความต้องการการรักษาและการตรวจโรคที่มีความทันสมัยเพิ่มสูงขึ้นเป็นรายชั่วโมง แต่บริษัทบางแห่งยังคงจำหน่ายยาและชุดตรวจราคาแพง ซึ่งนอกจากจะจำกัดจำนวนประชากรที่จำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วนแล้ว ยังส่งผลกระทบต่องบประมาณด้านสุขภาพเพื่อดูแลผู้ป่วยวัณโรคในภาวะวิกฤติอีกด้วย เซเฟอิดและดานาเฮอร์ต้องหยุดให้ความสำคัญกับกำไรมากกว่าชีวิตประชาชน และเจแอนด์เจต้องละทิ้งกลยุทธ์การจดสิทธิบัตรผ่านช่องว่างทางกฎหมาย เพื่อให้เครื่องมือที่ปฏิวัติการรักษาทางการแพทย์ชิ้นนี้สามารถช่วยชีวิตของประชาชนได้มากขึ้น”

MSF เป็นองค์กรนอกภาครัฐรายใหญ่ที่สุดที่ให้การรักษาวัณโรคทั่วโลก และได้ดำเนินการเกี่ยวเนื่องกับการรักษาวัณโรคมาแล้ว 30 ปี องค์การจะทำงานร่วมกับหน่วยงานสาธารณสุขแห่งชาติในการรักษาผู้ป่วยในสถานการณ์ที่แตกต่างกันออกไป รวมถึงพื้นที่ที่มีความขัดแย้ง สลัมในเมือง เรือนจำ ค่ายผู้ลี้ภัย และพื้นที่ชนบท ในปี 2565 MSF ได้รักษาประชากรที่เป็นวัณโรคกว่า 17,000 ราย ผู้ป่วยดื้อยาต้านวัณโรค 2,300 ราย และร่วมทำโครงการเกี่ยวกับวัณโรคกว่า 60 โครงการ ใน 41 ประเทศ

*เซเฟอิดจำหน่ายชุดตรวจเอชไอวี ไวรัสตับอักเสบและโควิด ในราคาประมาณ 15 ดอลลาร์ ส่วนโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ประมาณ 16-19 ดอลลาร์ อีโบลาและยาต้านการดื้อยารักษาวัณโรคแบบครอบคลุม [extensively drug-resistant (TB XDR-TB)] ประมาณ 20 ดอลลาร์