ภัยพิบัติสามครั้งนี้ถือเป็นครั้งแรกของแพทย์ชาวอินโดนีเซียอย่าง อัคหมัด ยูซุฟ โทบาที่ได้ทำงานร่วมกับองค์การแพทย์ไร้พรมแดน เขาเล่าถึงประสบการณ์ภาคสนามไว้ดังนี้

“เมื่อผมรู้ว่าพวกเขากำลังหาแพทย์เพื่อรับมือกับโศกนาฏกรรม ผมก็อาสาทันที เมื่อผมมาถึงพื้นที่ ก็ได้รู้ว่าเราได้ให้การดูแลรักษาสำหรับเหยื่อผู้ประสบภัยพิบัติในปาลูและดองกาลามาตลอด พวกเขาทำมาตั้งแต่วันที่สองหลังจากมาถึงภูมิภาคนี้ หน้าที่หลักของผมคือการรักษาผู้ป่วยโดยใช้คลินิกเคลื่อนที่ งานของผมส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับผู้ป่วยบาดเจ็บ เช่น กรณีของผู้หญิงคนหนึ่งที่ถูกน้ำร้อนลวกตอนที่วิ่งออกจากบ้านขณะเกิดแผ่นดินไหว ผมยังเห็นผู้ป่วยจำนวนมากที่ได้รับความทุกข์ทรมานจากกระดูกหักและบาดแผลที่มีความรุนแรงแตกต่างกัน มีตั้งแต่รอยฟกช้ำ การฉีกขาด และการบาดเจ็บ งานส่วนหนึ่งที่ผมทำคือการประเมินศูนย์อพยพหรือศูนย์อนามัยที่ทีมตั้งขึ้น และทำการเฝ้าระวังโรคและติดตามผู้ป่วยรายบุคคลเพื่อให้แน่ใจว่าโรคติดต่อ เช่น ท้องเสีย ปัญหาผิวหนัง และโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ จะได้รับการป้องกัน”

เอลิสและครอบครัวของเธออยู่ที่บ้านตอนที่สึนามิพัดเข้าชายฝั่งของช่องแคบซุนดาในวันแห่งโชคชะตานั้น บ้านของเธอตั้งอยู่ติดกับบ้านพ่อแม่อยู่บนชายฝั่งของลาบา คัมปง หมู่บ้านซิกนดังในลาบว

เมื่อคลื่นลูกแรกซัดเข้ามา ปูร์วันโต สามีของเอลิส ตะโกนเตือนเอลิสและรีบไปหาลูกสาวและญาติซึ่งอยู่บ้านข้างเคียงเพื่อไปหาที่ปลอดภัย

คลื่นแรงสูงกว่าเสาไฟฟ้าที่อยู่ใกล้เข้ามาสูงประมาณ 7 ถึง 12 เมตร ได้ทำลายบ้านของพวกเขาเหลือเป็นเพียงเศษเล็กเศษน้อย ปูร์วันโต วัย 35 ปีได้รับบาดเจ็บที่ต้นขาซ้ายหลังจากถูกหลังคาดีบุกหล่นทับ เอลิสติดอยู่ในบ้านระหว่างตู้และโต๊ะทำงาน และเศษซากปรักหักพังที่เหลืออยู่ในบ้าน

โชคยังดีที่แม้จะได้รับบาดเจ็บ ปูร์วันโตก็ช่วยชีวิตเอลิสไว้ได้ ทั้งคู่ได้เดิน 2 กิโลเมตรไปยังศูนย์สุขภาพในลาบวน

เอลิสและสามีของเธอได้รับการรักษาโดยทีมขององค์การแพทย์ไร้พรมแดนที่ศูนย์สุขภาพลาบวน “พวกเขาตรวจสภาพร่างกายของฉันและลูก ฉันมีรอยฟกช้ำและรอยบวมเกือบทั่วร่างกาย แต่ต้องขอบคุณพระเจ้า ลูกของฉันไม่เป็นไร”  

ทีมงานที่ดูแลเอลิสจัดให้เธอได้รับการดูแลทางการแพทย์ เธอจะอยู่ที่ศูนย์สุขภาพลาบวนอีกสามวัน ในขณะเดียวกันพวกเขาส่งปูร์วันโตและแม่ของเอลิสไปโรงพยาบาลในปันเดกลังเนื่องจากอาการบาดเจ็บค่อนข้างรุนแรง ส่วนพ่อของเธอถูกส่งตัวไปโรงพยาบาลเดียวกันเนื่องจากได้รับบาดเจ็บที่มือซ้าย

สิบวันหลังจากพายุไต้ฝุ่นเกิดขึ้น แคโรไลน์ เซกวิน ผู้ประสานงานเหตุฉุกเฉิน ได้อธิบายถึงความท้าทายด้านโลจิสติกส์และทรัพยากรมนุษย์ครั้งใหญ่ในการขอรับความช่วยเหลือฉุกเฉินและจัดหาสิ่งของไปยังจุดที่จำเป็นที่สุด

“ในช่วงหลายวันนับตั้งแต่เกิดพายุไต้ฝุ่น เราได้จัดการนำเจ้าหน้าที่กว่า 150 คนและเสบียงหลายร้อยตันเข้าประเทศ เนื่องจากสถานพยาบาลจำนวนมากได้รับความเสียหายหรือถูกทำลาย ความต้องการด้านการดูแลสุขภาพจึงมีความสำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อสภาพความเป็นอยู่ทำให้ความเสี่ยงต่อการติดเชื้อทางเดินหายใจ ปอดบวม และโรคที่มากับน้ำมากขึ้น ในพื้นที่ส่วนใหญ่ที่เราทำงานอย่างปาไน กียวน ออร์ม็อก ตักโลบัน และบูราเวน บริการด้านสุขภาพหยุดชะงักอย่างรุนแรงและเรากำลังมุ่งเน้นไปที่การฟื้นฟูบริการดูแลสุขภาพเบื้องต้นและโรงพยาบาลที่มีคุณภาพ ในกียวนมีการจัดเตรียมเต็นท์โรงพยาบาลแบบเป่าลมไว้ภายในโรงพยาบาลรับผู้ป่วยส่งต่อที่เสียหาย ส่วนในตักโลบันเต็นท์เป่าลมจะถูกจัดตั้งขึ้นในสัปดาห์นี้และจะให้บริการทุกอย่างรวมถึงห้องฉุกเฉิน แผนกผู้ป่วยใน และห้องผ่าตัด ทีมจะจัดตั้งหน่วยสุขภาพแม่ หน่วยสูติศาสตร์และหน่วยนรีเวชวิทยาอย่างเร่งด่วน ในสถานการณ์ที่เลวร้ายเช่นนี้ ความต้องการบริการด้านสุขภาพจิตมีสูง ทีมงานทั้งหมดของเราจะต้องมีเจ้าหน้าที่สุขภาพจิตหรือนักจิตวิทยา นั่นเป็นสิ่งที่สำคัญอย่างยิ่งในการรับมือและลงมือทำได้ทันทีเมื่อเทียบกับบริการอื่นๆ ที่ท้าทายกว่าด้านโลจิสติกส์”

คนถูกลำเลียงเหมือนสินค้าจนแน่นในเรือไม้ที่ใช้ลากอวนหาปลา มีคนราว 500 คนที่พยายามออกจากค่ายผู้ลี้ภัยในบังกลาเทศไปมาเลเซีย จนเกิดการลักลอบการค้ามนุษย์ ปล่อยให้หิวโหยและทุบตีระหว่างการเดินทางสองเดือนในปี 2563 ผู้โดยสารทั้งหมดเป็นชาวโรฮิงญาจากเมียนมา ส่วนใหญ่อายุระหว่าง 12 ถึง 20 ปีและมีเด็กเล็กด้วย 

คนเหล่านี้ถูกปฏิเสธไม่ให้ขึ้นฝั่งในมาเลเซีย แต่ในที่สุดผู้รอดชีวิตราว 400 คนก็ได้รับการช่วยเหลือจากหน่วยยามชายฝั่งบังกลาเทศ

อมีนา* เด็กหญิงชาวโรฮิงญาอายุ 14 ปีจากเมืองตลาดเล็กๆ ทางตะวันตกของเมียนมาอธิบายถึงการนั่งบนดาดฟ้าเรือภายใต้แสงแดดที่แผดเผาร่วมกับผู้คนนับร้อยเป็นเวลานานกว่าสองเดือน “เราต้องนั่งแบบนี้” เธอพูดพร้อมกับกอดเข่าแนบอก “ขาของผู้คนบวมและเป็นอัมพาต บางส่วนเสียชีวิตและถูกโยนลงทะเล เราลอยอยู่ในทะเลโดยมีคนตายทุกวัน เรารู้สึกเหมือนอยู่ในนรก”

ผู้ลี้ภัยกล่าวว่าพวกเขาถูกทุบตีจากการยั่วยุเพียงเล็กน้อยและได้รับอาหารและน้ำน้อยมากๆ ”อากาศร้อนอย่างที่สุดและไม่มีข้าวไม่มีน้ำ” อมีนากล่าว “เราได้ดาลหนึ่งฝ่ามือและน้ำหนึ่งฝาต่อวัน” ผู้รอดชีวิตคนอื่นๆ กล่าวว่าบ่อยครั้งที่พวกเขาไม่ได้รับอาหารหรือน้ำเลยเป็นเวลาหลายวัน ผู้คนจำนวนมากต้องหันไปดื่มน้ำทะเลด้วยความกระหายน้ำอย่างช่วยไม่ได้

เรือลำดังกล่าวถูกปฏิเสธไม่ให้ขึ้นฝั่งในมาเลเซียหรือที่อื่น และในที่สุดก็หันกลับไปที่บังกลาเทศ ไม่กี่วันก่อนถึงบังกลาเทศ ผู้ลักลอบขนคนส่วนใหญ่ทิ้งเรือและผู้โดยสารที่หิวโหยไว้กลางทะเล หน่วยยามชายฝั่งบังกลาเทศช่วยชีวิตผู้รอดชีวิตที่เหลือราว 400 คนไว้ เราส่งทีมเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์และสุขภาพจิตเพื่อสนับสนุนการช่วยเหลือและให้การดูแลฉุกเฉินแก่ผู้รอดชีวิตที่ผอมแห้งเมื่อพวกเขากลับมาถึงบังกลาเทศ แพทย์เข้ารักษาผู้ที่ไม่สบายอย่างรุนแรงอย่างใกล้ชิดและส่งตัวผู้ป่วยไปโรงพยาบาลขององค์การฯ เพื่อรักษาภาวะทุพโภชนาการและภาวะแทรกซ้อนรุนแรงกับอาการอื่นๆ ส่วนทีมสุขภาพจิตของเราก็จะให้คำปรึกษาแก่ผู้รอดชีวิต

“คนส่วนใหญ่เครียดและบอบช้ำทางใจ ตกใจกลัว และรู้สึกไม่มั่นคง พวกเขาโศกเศร้ากับการสูญเสียสมาชิกในครอบครัว และมีเด็กๆ ที่สูญเสียพ่อแม่” ฮานาดี คาเทอจี พยาบาลและหัวหน้าทีมรักษาพยาบาลกล่าว

“ลูกเรือบอกเราว่า ‘ไม่ว่าจะไปที่ไหน คุณก็เป็นผู้ลี้ภัย’” อมีนากล่าว “ในเมียนมาคุณเป็นผู้ลี้ภัย ในบังกลาเทศคุณเป็นผู้ลี้ภัย ในเรือ และในมาเลเซียก็มองว่าคุณเป็นผู้ลี้ภัยเช่นกัน คุณต้องตายไม่ว่าจะไปที่ไหน”

ในฮ่องกงเรามีความกังวลเป็นพิเศษเกี่ยวกับสภาพจิตใจของประชาชนในช่วงการระบาดของไวรัสโคโรนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มเปราะบางที่อาจมีความยากลำบากในการขอความช่วยเหลือ ผลสำรวจแสดงให้เห็นว่า 72% ของแรงงานในบ้านชาวต่างชาติที่ตอบแบบสำรวจเคยมีอาการที่เกี่ยวข้องกับภาวะซึมเศร้า และ 47% ที่ทำสำรวจขอความช่วยเหลือจากเพื่อนร่วมงานในฮ่องกง

องค์การแพทย์ไร้พรมแดนจัดโปรแกรมฝึกอบรมผู้นำชุมชนในฮ่องกงโดยฝึกพวกเขาเรื่องทักษะการฟังอย่าง ทักษะการฟังอย่างตั้งใจ/ใส่ใจและการปฐมพยาบาลทางใจ จุดมุ่งหมายคือเพื่อทำให้พวกเขาช่วยเหลือเพื่อนร่วมงานได้ดีขึ้นและเข้าใจขอบเขตของตนเองเมื่อต้องช่วยเหลือผู้อื่น

คาเรน เลา หัวหน้าฝ่ายสุขภาพจิตขององค์การแพทย์ไร้พรมแดนกล่าวว่า “มีทรัพยากรจำกัดสำหรับการดูแลสุขภาพจิตของแรงงานในบ้านชาวต่างชาติในฮ่องกง ทั้งนี้เราอธิบายได้ว่าจิตสำนึกร่วมชุมชนของคนแต่ละที่และเครือข่ายเพื่อนที่ขยายออกไปจะช่วยสร้างการสนับสนุนทางสังคมและแก้ไขความเข้าใจเกี่ยวกับสุขภาพจิตได้อย่างไร สิ่งนี้จะทำให้คนทำงานบ้านชาวต่างชาติสามารถปกป้องตนเองและผู้อื่นได้ดีขึ้นในช่วงเวลาที่ท้าทาย”

นอกจากนี้เรายังจัดทำกิจกรรมให้ความรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับ COVID-19 ในฮ่องกง มีการแจกจ่ายแผ่นพับเป็นภาษาตากาล็อก บาฮาซาอินโดนีเซีย และภาษาอื่นๆ จัดกิจกรรมการเรียนรู้และตอบคำถาม ทีมแพทย์ฉุกเฉินได้เข้าไปช่วยประชากรกลุ่มเปราะบางในฮ่องกง ได้แก่ ผู้สูงอายุ คนทำความสะอาดถนน ผู้พิการทางสายตา คนไร้บ้าน ชนกลุ่มน้อย ผู้อพยพ และผู้ขอลี้ภัย นอกเหนือจากการแบ่งปันข้อมูลสุขศึกษาแล้ว ยังมีการจัดช่วงตอบคำถามเป็นพิเศษเพื่อตอบข้อกังวลที่ต้องจัดการด่วนที่สุด

ในช่วงแรกที่โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่แพร่ระบาด ความตื่นตระหนกได้แพร่กระจายไปทั่วชุมชนต่างๆ ในอินโดนีเซียเนื่องจากมีการรายงานผู้ติดเชื้อโควิด-19 จากหน่วยงานสาธารณสุข  ข่าวลือ ความรู้ความเข้าใจผิดๆ และข่าวปลอมแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว  ผู้นำชุมชนและเจ้าหน้าที่รัฐถูกกระหน่ำด้วยคำถามจากสมาชิกในชุมชนซึ่งเรียกร้องขอความจริงที่ชัดเจนเกี่ยวกับโควิด-19 เนื่องจากมีข้อมูลมากมายที่มาจากแหล่งข่าวนับไม่ถ้วน ไม่ว่าจะเป็นสื่อสังคมออนไลน์ กลุ่มสนทนาออนไลน์ รวมทั้งการรายงานข่าวในโทรทัศน์ วิทยุ และสื่อสิ่งพิมพ์ต่างๆ สถานการณ์ตึงเครียด เกิดขึ้นเมื่อหมู่บ้านกาลิบาตาในเขตปันจอรัน ได้รับการประกาศให้เป็นพื้นที่สีแดงที่มีการแพร่ระบาดของโควิด-19

ทีมเจ้าหน้าที่องค์การแพทย์ไร้พรมแดนได้ประเมินสถานการณ์ในหมู่บ้านกาลิบาตา ทีมงานพบว่าความสับสนและความหวาดกลัวแพร่กระจายไปทั่วพื้นที่ทางตอนใต้ของกรุงจาการ์ตา และพบว่าเป็นเรื่องยากที่คนท้องถิ่นส่วนใหญ่จะหาแหล่งข้อมูลโควิด-19 ที่เชื่อถือได้

"เราค้นพบว่าศูนย์อนามัยชุมชน หรือ Puskesmas ตั้งหน้าตั้งตารอความช่วยเหลือของเรา" ดร. เดียร์นา มายาซารี ผู้ช่วยผู้ประสานงานทางการแพทย์ในอินโดนีเซียกล่าว ศูนย์อนามัยชุมชนได้เชิญให้ผู้นำชุมชน ผู้นำศาสนา และผู้จัดการฝึกอบรม เข้าร่วมประชุมเพื่อแสดงความเห็นเกี่ยวกับสิ่งที่พวกเขากังวล

"ชุมชนต้องการคำแนะนำที่ชัดเจนว่าพวกเขาจะสามารถป้องกันตนเองจากโควิด-19 ได้อย่างไร แต่ในขณะเดียวกันพวกเขาก็ต้องการพูดคุย เพราะข้อมูลที่พวกเขาได้รับล้วนแต่เป็นข้อมูลด้านเดียว" ดร.มายาซารีกล่าว "พวกเขาอยากมีโอกาสได้ซักถาม พูดคุยเกี่ยวกับสิ่งที่กังวล และหาวิธีการที่ดีที่สุดที่จะป้องกันไวรัสสายพันธุ์ใหม่นี้ พวกเขายังต้องการแบ่งปันวิธีการในการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารภายในชุมชนของตนเอง" ด้วยเหตุนี้ จึงตัดสินใจทำให้พวกเขาเข้าถึงข้อมูลมากขึ้นและเริ่มจัดการอบรมที่ให้หัวหน้าครอบครัวของทั้งชุมชนได้มาพบปะกัน
 

เป็นที่แน่ชัดว่าโควิด-19 คือความท้าทายของระบบสาธารณสุขไม่ว่าจะในบริบทใด แต่เป็นเรื่องยากยิ่งกว่าในพื้นที่ที่กำลังฟื้นตัวจากปัญหาความขัดแย้งและในชุมชนเมืองที่มีประชากรหนาแน่น ประเด็นเรื่องสุขอนามัยเป็นเรื่องที่ต้องใส่ใจเป็นพิเศษในกรณีที่มีน้ำสะอาดใช้อย่างจำกัด การป้องกันและควบคุมการติดเชื้อมีอุปสรรคมากกว่าเมื่อการรักษาระยะห่างทางกายภาพนั้นแทบไม่สามารถทำได้

ในปี 2560 กลุ่มติดอาวุธโจมตีเมืองมาราวีซึ่งตั้งอยู่ทางตอนใต้ของฟิลิปปินส์ นำไปสู่ความขัดแย้งระหว่างกองทัพฟิลิปปินส์และกลุ่มก่อการร้าย การบุกยึดเมืองกินเวลากว่าห้าเดือน ทำให้ประชาชนในพื้นที่ประมาณ 370,000 คนต้องหลบหนีออกจากบ้านเกิด  หลังจากนั้นเป็นเวลามากกว่าสามปี ผู้คนประมาณ 70,000 คน ยังคงใช้ชีวิตอย่างแร้นแค้นในที่พำนักชั่วคราว คาดว่าอีกประมาณ 50,000 คนที่เหลือไปอยู่อาศัยที่บ้านของญาติพี่น้อง หลังจากการเข้ายึดเมือง เจ้าหน้าที่ภาคสนามขององค์การแพทย์ไร้พรมแดน ได้ดำเนินงานเพื่อทำให้ผู้อพยพเข้าถึงน้ำสะอาดโดยไม่มีค่าใช้จ่าย หลังจากนั้น ได้ขยายการให้ความช่วยเหลือไปยังการดูแลสุขภาพจิต ต่อด้วยการสนับสนุนศูนย์อนามัยสามแห่งในพื้นที่เพื่อรักษาโรคไม่ติดต่อ เช่น โรคความดันโลหิตสูงและโรคเบาหวาน และให้บริการยารักษาโรคโดยไม่มีค่าใช้จ่าย

เมื่อโควิด-19 เริ่มแพร่ระบาดและเริ่มมีการใช้มาตรการกักกันชุมชน การให้คำปรึกษาทางการแพทย์ในสถานพยาบาลจึงถูกระงับไปด้วย การเข้าไม่ถึงน้ำสะอาดทำให้เป็นเรื่องยากอย่างยิ่งที่จะปฏิบัติตามคำแนะนำในการปฏิบัติตนเพื่อควบคุมการแพร่กระจายของไวรัส ผู้ป่วยด้วยโรคไม่ติดต่อ เช่น โรคความดันโลหิตสูงและโรคเบาหวาน มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อไวรัสอย่างมาก ทีมงานของเราได้ออกเยี่ยมผู้ป่วยตามบ้านเพื่อให้ผู้ป่วยได้รับยาอย่างต่อเนื่องและแจกใบปลิวให้ความรู้เกี่ยวกับไวรัสและวิธีการป้องกันตนเองและครอบครัวจากไวรัส

ชุมชนแออัดในเขตทอนโดของกรุงมะนิลา เมืองหลวงของประเทศฟิลิปปินส์ 
เป็นพื้นที่ที่มีประชากรหนาแน่น  ทำให้การรักษาระยะห่างเป็นเรื่องที่ไม่สามารถทำได้  และเนื่องจากข้อจำกัดด้านการเคลื่อนย้ายพื้นที่และธุรกิจที่ปิดตัวลง คนจำนวนมากจึงไม่มีงานทำ เพื่อเป็นการช่วยเหลือผู้ที่กักกันตัวอยู่ที่บ้าน ทีมงานของเราจึงได้จัดเตรียมชุดอุปกรณ์สุขอนามัยสำหรับป้องกันโควิด-19 มากกว่า 2,000 ชุด ประกอบด้วยหน้ากากอนามัยแบบใช้แล้วทิ้ง เครื่องวัดอุณหภูมิ แอลกอฮอล์ สบู่ล้างมือ และนามบัตรสำหรับติดต่อนักสังคมสงเคราะห์ ทีมงานของเรายังมอบชุดอุปกรณ์ดังกล่าวให้แก่ผู้ที่ติดต่อสัมผัสกับพวกเขาซึ่งภายในชุดมีอุปกรณ์แบบเดียวกัน และเนื่องจากคนที่อยู่ในช่วงกักกันตนเองจะไม่สามารถทำงานได้ เราจึงร่วมมือกับกลุ่มผู้ศรัทธาในคริสต์ศาสนา หรือคณะมิชชันนารีแห่งเมตตา เพื่อจัดเตรียมชุดอาหารยังชีพแจกตามความจำเป็น

แต่เดิมโรงพยาบาลซานลาซาโรในกรุงมะนิลามีหน่วยดูแลพิเศษสำหรับผู้ป่วยโควิด-19 อยู่สองหน่วย ซึ่งแต่ละหน่วยสามารถดูแลผู้ป่วยได้สิบคน นอกจากนี้ยังมีหอผู้ป่วยซึ่งรองรับผู้ป่วยได้ 20 เตียง ประกอบด้วยหอผู้ป่วยชายหนึ่งแห่ง มี 20 เตียง และหอผู้ป่วยหญิงหนึ่งแห่ง มี 20 เตียง  เราได้ช่วยเพิ่มขีดความสามารถของโรงพยาบาลซานลาซาโรในการตรวจหาเชื้อไวรัสโควิด-19 รวมทั้งการจัดการข้อมูล และการจัดการเคสผู้ป่วย ด้วยการสนับสนุนเครื่องมือทางการแพทย์ ยารักษาโรค เวชภัณฑ์ อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล ตลอดจนการฝึกอบรมการป้องกันและควบคุมการติดเชื้อ 

เรายังให้ความช่วยเหลือด้านทรัพยากรบุคคลแก่โรงพยาบาลซานลาซาโร เพื่อช่วยแบ่งเบาภาระในแผนกห้องปฏิบัติการและระบาดวิทยา หอผู้ป่วยติดเชื้อโควิด-19 ห้องตรวจหาเชื้อโควิด-19 และหอผู้ป่วยวัณโรค  นอกเหนือจากเจ้าหน้าที่ อุปกรณ์ และยาแล้วนั้น เรายังช่วยปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานให้แก่โรงพยาบาลนี้อีกด้วย

ชิกา ซุเอฟุจิ ผู้ประสานงานโครงการในมาราวี บอกเล่าความยากลำบากที่ชุมชนต้องเผชิญเมื่อมีการใช้มาตรการกักกันชุมชนในเดือนมีนาคม 2563 (2020) 

“คนไม่สามารถเดินทางไปมัสยิดหรือสุเหร่าได้ การไปสถานที่ดังกล่าวเป็นหนึ่งในข้อปฏิบัติที่สำคัญที่สุดในช่วงรอมฎอน บางคนถึงกับไม่พอใจเมื่อรู้ว่าไม่สามารถประกอบพิธีกรรมทางศาสนาในช่วงรอมฎอนได้เหมือนเดิม บางคนไม่เข้าใจการตัดสินใจเช่นนี้ เนื่องจากมีกรณีผู้ป่วยติดเชื้อโควิด-19 ที่ได้รับรายงานเพียงไม่กี่รายเท่านั้นในพื้นที่  เราได้พูดคุยประเด็นนี้กับชุมชนและผู้นำศาสนา พร้อมอธิบายวิธีการที่ไวรัสแพร่ระบาด พวกเขาสามารถทำความเข้าใจได้ดีและออกแถลงการณ์ให้ทุกคนปฏิบัติตามมาตรการความปลอดภัย วิธีนี้ช่วยในการเผยแพร่ข้อมูลที่ถูกต้องและโน้มน้าวให้ผู้อาศัยในชุมชนปฏิบัติตามมาตรการ ซึ่งในภาพรวมนั้น ทุกคนเคารพกฎระเบียบของสังคมเพื่อปกป้องครอบครัวและชุมชนของตนเอง ซึ่งสิ่งนี้ช่วยควบคุมการแพร่ระบาดของไวรัสในชุมชนได้”

เนื่องจากสภาพความเป็นอยู่ที่ยากลำบากอันเกิดจากการระบาดของไวรัสโควิด-19  หลายครอบครัวในทอนโดจึงมีภาวะวิตกกังวลและซึมเศร้า ไลก้า ลูเซนา ทำงานเป็นนักสังคมสงเคราะห์ด้านสุขภาพจิต เธอเล่าว่า “พวกเขากังวลว่าตนเองจะทำให้คนอื่นติดเชื้อ โดยเฉพาะคนที่พวกเขารัก พวกเขากลัวว่าจะป่วยหรือติดโควิด-19 อีกครั้ง ผู้ป่วยจำนวนไม่น้อยรู้สึกโดดเดี่ยวเพราะต้องห่างครอบครัว หลายคนเล่าให้ฟังว่าพวกเขารู้สึกโกรธแค้น อึดอัดใจ และรู้สึกหมดหนทางกับสถานการณ์ที่พวกเขาเผชิญ”

ทีมเจ้าหน้าที่องค์การแพทย์ไร้พรมแดนให้ความช่วยเหลือด้านสุขภาพจิตทางไกลแก่ผู้ที่กักตัวอยู่ที่บ้านคนเดียว “เราพยายามช่วยบรรเทาความทุกข์ของพวกเขาโดยชี้ให้เห็นและเน้นย้ำวิธีจัดการอารมณ์ที่ดีต่อสุขภาพจิต รวมทั้งหาวิธีการช่วยเหลือตนเอง เรายังช่วยให้พวกเขารู้เท่าทันอารมณ์ที่เกิดจากการถูกแบ่งแยกและตีตรา นอกจากนั้น เรายังสนับสนุนให้ผู้ป่วยกลับไปสานสัมพันธ์กับคนที่รักอีกครั้ง” ลูเซนากล่าว

มาเลเซียมีระบบการดูแลสุขภาพที่เข้มแข็ง แต่โควิด-19 แสดงให้เห็นว่านโยบายกีดกันคนบางกลุ่มออกจากสังคมและจำกัดการเข้าถึงบริการสาธารณสุขสามารถสร้างผลกระทบต่อคนทั้งสังคมได้  แม้ว่ารัฐบาลจะตัดสินใจให้ทุกคนสามารถเข้าถึงการตรวจหาเชื้อไวรัสโควิด-19 ได้โดยไม่มีค่าใช้จ่าย แต่ผู้ลี้ภัยและคนเข้าเมืองผิดกฎหมายยังคงใช้ชีวิตด้วยความกลัวว่าจะถูกจับกุมและควบคุมตัว ความหวาดกลัวที่ว่านี้มีอยู่ทั้งเวลาที่อยู่ในบ้านและบนถนน เนื่องจากการบุกตรวจคนเข้าเมืองเกิดขึ้นบ่อยครั้ง แม้กระทั่งในสถานพยาบาล

นี่คือสาเหตุที่เราเรียกร้องให้รัฐบาลยกเลิกหนังสือเวียนที่ 10/2001 ซึ่งกำหนดให้ผู้ให้บริการด้านสาธารณสุขมีหน้าที่ต้องรายงานหากพบ “คนเข้าเมืองผิดกฎหมาย” (pendatang asing tanpa izin หรือ PATI) ที่เข้าไปขอรับบริการด้านสาธารณสุขต่อเจ้าหน้าที่ตำรวจและเจ้าหน้าที่ตรวจคนเข้าเมือง เรายังเรียกร้องให้คนเข้าเมืองผิดกฎหมายในมาเลเซียสามารถเข้าถึงประกันสุขภาพและได้รับสถานะทางกฎหมาย

นอกจากนี้เรายังสนับสนุนให้รัฐบาลมาเลเซียยุติการมุ่งเป้าไปที่คนเข้าเมืองและผู้ลี้ภัยในรูปแบบของการบุกตรวจคนเข้าเมือง ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงที่โควิด-19 จะแพร่ระบาดในศูนย์กักกันคนเข้าเมือง

นอกเหนือจากการเรียกร้องสถานะทางกฎหมายให้แก่ผู้ลี้ภัยและคนเข้าเมืองผิดกฎหมายแล้วนั้น เรายังจัดให้มีการให้ความรู้สุขศึกษาเกี่ยวกับโควิด-19 ในหลากหลายภาษา ซึ่งรวมถึงภาษาโรฮิงญาและพม่า และจัดให้มีการแปลภาษาในโรงพยาบาล  เรายังดำเนินโครงการรณรงค์ส่งเสริมสุขภาพเกี่ยวกับโควิด-19 สำหรับผู้ลี้ภัยชาวโรฮิงญาผ่านเครือข่ายข่าวออนไลน์โรฮิงญาอีกด้วย