Bagama’t nakamamatay ang tigdas, madali naman itong pigilan.
Pinakahuling ulat
Ang tigdas ay isang sakit na lubhang nakahahawa, at ito’y nakamamatay. Noong 2022, binakunahan ng Doctors Without Borders ang mahigit sa 4.1 milyong tao kontra tigdas bilang pagtugon sa mga outbreak. Sa kasamaang palad, tinatayang may 128,000 na tao—karamihan, mga batang wala pang limang taong gulang – ang namatay dahil sa tigdas noong 2021, kahit na kalahating siglo nang may mura at epektibong bakuna laban dito. Nakapagpalala rin ng sitwasyon ang pandemya na nakaantala sa pagbabakuna ng mga bata.
Sa kasalukuyan, ang Doctors Without Borders ay tumutugon sa mga outbreak ng tigdas sa iba’t ibang bahagi ng mundo –sa Kenya, Democratic Republic of Congo (DRC), South Sudan, Yemen, at iba pa.
Ang aming ginagawa para labanan ang tigdas
Sudan: Pagkatapos nilang matakasan ang alitan, daan-daang libong tao ang nahaharap sa paghihirap at mga banta sa kalusugan sa mga siksikang kampo sa estado ng White Nile
Ano ang tigdas?
Ang tigdas ay isang lubhang nakahahawang acute viral infection. Ito ay kumakalat sa hangin: maaari tayong mahawa kapag nasinghot natin ang respiratory droplets mula sa mga may sakit na. Ang pinakanaapektuhan nito ay mga batang wala pang limang taong gulang.
Bagama’t nakamamatay ang sakit na ito, madali naman itong pigilan. Ang bakuna laban sa tigdas ay nakapagbibigay ng halos kumpletong proteksyon kapag ito’y dalawang beses itinurok. Kaya naman mahalagang matiyak na mabibigyan ang lahat ng bata ng dobleng bakuna. Upang maiwasan ang mga outbreak, 95% ng mga bata ay dapat nabakunahan nang dalawang beses; kailangang masusi ang pagsubaybay; at kinakailangang mag-organisa ng regular na mga kampanya upang maprotektahan ang mga batang maaaring hindi nabigyang-pansin.
Mga Kaalaman Ukol sa Tigdas
Ang pinakananganganib na mahawa sa tigdas ay ang mga taong kulang sa bakuna, o di kaya’y hindi pa nakatatanggap ng bakuna, lalo na ang mga batang wala pang limang taong gulang. Ang mga lugar kung saan may digmaan o kung saan may malaking populasyon— gaya ng mga kampo ng refugee—na may mababang bilang ng mga nabakunahan at mahinang sistemang pangkalusugan ang madalas na tinatamaan ng epidemya. Madaling magkaroon ng outbreak sa Democratic Republic of Congo, Central African Republic at iba pang mga bansang kulang ng kapasidad para sa regular na pagbabakuna.
Dagdag pa rito, ang distansya at ang hirap ng dadaanan paungo sa ilang bahagi ng mga bansang ito ay nagbibigay ng mga malalaking hamon sa pagdala ng mga materyales na kailangan para sa mga kampanya ng pagbabakuna.
Ang tigdas ay naidudulot ng isang virus na lubhang nakahahawa kung kaya’t 90% ng mga non-immune na taong nakatira kasama ng may sakit ay mahahawa. Ang isang may sakit ay maaaring makahawa ng 18 na tao. Tuwing umuubo, bumabahin o kahit humihinga lang ang may sakit, nagpapakawala siya ng virus mula sa kanyang ilong, bibig, at lalamunan. Ang pagbabakuna ang pinakamainam na proteksyon sa tigdas.
Ang mga sintomas ng tigdas ay lumalabas 10 hanggang 14 na araw matapos malantad ang isang tao sa virus. Kabilang sa mga sintomas ang tumutulong sipon, ubo, impeksyon sa mata, mga pantal, at mataas na lagnat. Umaabot ng 20% ng mga kaso ng tigdas ang nauuwi sa mga seryosong kumplikasyon na maaaring ikamatay, gaya ng malubhang diarrhoea, mga impeksyon ng respiratory tract gaya ng pulmonya, pagkabulag, at encephalitis (inflammation of the brain).
Walang partikular na antiviral treatment para sa tigdas. Sa halip ay ang mga sintomas nito, gaya ng lagnat, ang ginagamot. Kasama sa pangangalaga para rito ang pagbubukod sa mga pasyente at paggamot ng mga kumplikasyon. Karamihan sa kanila’y gumagaling pagkatapos ng dalawa hanggang tatlong linggo, ngunit sa mga lugar na salat sa yaman, umaabot ng 15% ng mga may tigdas ang namamatay dahil sa isa o higit pang mga kumplikasyon. Ang karamihan sa namamatay ay mga bata, lalo na ang mga wala pang limang taong gulang at ang mga may ibang sakit na nakakaapekto sa kanilang immune system, gaya ng matinding malnutrisyon.
Upang makapagdeklara ng isang outbreak, kinakailangang kumpirmahin sa laboratoryo ang diagnosis. Sa mga siksikan o saradong lugar, gaya ng mga kampo para sa mga refugee at mga taong nawalan ng tirahan, isang kumpirmadong kaso lang ng tigdas ay itinuturing nang isang outbreak dahil mabilis at madaling kumalat ang sakit. Tumutugon ang Doctors Without Borders sa mga outbreak sa pamamagitan ng pagbibigay-lunas sa mga taong may tigdas at pagpapatupad ng mga malawakang kampanya ng pagbabakuna.
Nakapagbakuna na ang Doctors Without Borders ng mahigit sa 34 milyong bata laban sa tigdas mula noong 2006.
Ang haligi ng mga outbreak ay ang mahinang sistema sa pampublikong pagbabakuna at ang mababang vaccination coverage, kasama ang mga lugar na may alitan at ang mga may mataas na bilang ng mga taong nagsiksikan sa maliit na lugar gaya ng mga kampo ng refugee.
Isang batang may tigdas ang tumatanggap ng paggamot sa isang isolation room sa Abs, Yemen General Hospital. Ang ospital na ito ay sinusuportahan ng Doctors Without Borders. Noong unang kalahati ng 2023, ang bilang ng mga may tigdas na tinanggap sa mga pasilidad na suportado ng Doctors Without Borders ay halos 4,000 na— halos tatlong ulit ng bilang noong 2022. © MSF
Si Ebtisam, walong taong gulang. Ginagamot siya sa isolation center para sa mga pasyenteng may tigdas na suportado ng Doctors Without Borders sa Rada'a Hospital, Yemen. Magaling na si Ebtisam at pinayagan na siyang lumabas ng ospital. Bilang tugon sa pagdami ng mga kaso ng tigdas na iniulat sa governorate ng Al Bayda noong Pebrero 2023, ang MSF Mobile Emergency Team (MET) ay nagsimula ng intervention sa Al Bayda upang mabawasan ang mga namamatay o nagkakasakit dahil sa outbreak ng tigdas sa governorate. © Majd Aljunaid/MSF
Isang ward para sa mga pasyenteng may tigdas sa Bangabola General Hospital, kung saan ang emergency team ng Doctors Without Borders ay nagbigay ng pangangalaga sa mga pasyenteng may kumplikasyon dahil sa tigdas, sa Democratic Republic of Congo. © Pacom Bagula/MSF
Si Miterand, ang motorcyclist ng Doctors Without Borders, ay naghahakot ng mga materyales na kararating lang mula sa paliparan ng Gemena para sa kampanya ng pagbabakuna laban sa tigdas sa Bangabola. Kabilang siya sa driving team na magpapadala ng mga tao, materyales at mga bakuna para sa kampanya sa Democratic Republic of Congo. © Pacom Bagula/MSF