ซูดาน: ราวกับว่าไม่มีใครสนใจซูดานอีกแล้ว

เมืองทวิค (Twic) ในเซาท์ซูดาน ผู้ป่วยจำนวนมากเป็นคนเซาท์ซูดานที่กลับมาบ้านหลังจากต้องพลัดถิ่นสองครั้งในรอบหนึ่งทศวรรษ ส่วนผู้ลี้ภัยชาวซูดานนับพันก็ข้ามไปพื้นที่อีกฝั่งของเซาท์ซูดาน กระจายไปตามชุมชน หรือไม่ก็เข้าไปอัดกันอยู่ในค่ายผู้ลี้ภัย

ผมสัมผัสได้ถึงเจ็บปวดเหล่านั้น

สงครามนี้ยังคงทำให้พวกเราทุกข์ทรมานต่อไป พรากครอบครัวให้จากกัน คนที่ต้องหนีออกจากซูดานเล่าเรื่องราวความสูญเสียคล้ายๆ กัน ความไม่แน่นอน ความหวังอันเลือนรางที่จะเห็นสันติภาพ ผมรับรู้ความเจ็บปวดนี้ได้ดีเกินไป

เขตแดนภายในประเทศและเขตแนวหน้าถูกควบคุมโดยประเทศคู่สงครามแยกให้ประเทศแตกเป็นเสี่ยงๆ ที่นี่มีหลายชีวิตต้องสูญเสียไป บ้านถูกทำลาย และวิถีการดำเนินชีวิตมลายหายสิ้น

สำหรับประชาชนอย่างพวกเรา พวกเราถูกทิ้งให้อยู่ลำพัง

ครอบครัวของผมหนีมาจากเมืองคาร์ทูม (Khartoum) ท่ามกลางคนนับล้านที่ต้องพลัดถิ่น ไม่ใช่การพลัดถิ่นแค่ครั้งเดียวแต่หลายครั้งในรอบ 18 เดือน พวกเขาต้องทิ้งทุกสิ่งทุกอย่างโดยที่ไม่รู้ว่าทางข้างหน้าเพื่อเอาชีวิตรอดมีหน้าตาอย่างไร ประกอบกับความสนใจที่ได้รับจากสังคมโลกเพียงเล็กน้อย เรายังคงทุกข์ทรมานจากการหายตัวไปของญาติ ประชาชนถูกจับไปจากบ้านโดยคู่สงครามมานานกว่า10 เดือนแล้ว โดยเรายังไม่ได้รับข่าว ไม่รู้ว่าเขาเป็นตายร้ายดีอย่างไรหรือว่าเขาจะได้รับการปล่อยตัวหรือไม่

แม้แต่คนที่ต้องหนีความรุนแรงหรือได้กลับมาเจอกันอีกครั้งหลังพลัดพราก ความท้าทายใหม่ๆ ก็มีขึ้น ทั้งน้ำท่วม การระบาดของโรค ทั้งหมดนี้เกิดขึ้นท่ามกลางระบบสาธารณสุขที่ล่มสลาย โรงพยาบาลส่วนใหญ่ถูกทำลาย ส่วนที่ยังพอใช้งานได้บ้างก็ต้องเผชิญกับการขาดแคลนยา พนักงาน และทรัพยากรอื่นๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่คาดการณ์ได้อยู่แล้วว่าจะเกิดขึ้น นับได้ว่าแผนการแยบยลอันโหดร้ายของสงคราม

การเอาชีวิตรอดต้องทำภายใต้สิ่งที่ยังเหลืออยู่ ผู้คนถูกปล่อยให้รอคอยปาฏิหาริย์ การพลัดถิ่นยังคงเกิดขึ้นอยู่และแย่ไปกว่านั้นคือ ‘ความตาย’

อย่าเพิ่งเมินหนี

นอกจากเรื่องราวทั้งหมดที่เล่ามานี้ ผมอยากแบ่งปันเรื่องราวการปรับตัวในสถานการณ์ยากลำบากนี้ ในฐานะคนทำงานด้านมนุษยธรรม เจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ คณะทำงานวางแผนการลำเลียงขนส่ง และพยาบาล พวกเราทำทุกอย่างที่ทำได้เพื่อช่วยเหลือคนที่จำเป็นต้องได้รับความช่วยเหลือ การกระทำเล็กๆ ส่งผลสำคัญ การลงแรงพยายามที่เกิดขึ้นทุกครั้งก็เช่นเดียวกัน

สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่ผมทำมาตลอดหลายเดือนในเมืองทวิคที่โครงการการแพทย์ขององค์การฯ ดำเนินการในโรงพยาบาลเขตมาเยิร์น อาบูน (Mayen Abun County Hospital) พื้นที่เหล่านี้เป็นพื้นที่ที่ต้องการความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมสูงอยู่แล้ว เราได้เห็นการพลัดถิ่นภายในประเทศของประชากรเซาท์ซูดานนับพันคนที่ต้องพลัดที่จากบ้านเกิดจากความรุนแรงระหว่างชนเผ่าในอากก (Agok) เมื่อปี 2565 ระบบสาธารณสุขที่อากกล่มสลายจากการรับมือโรคมาลาเรีย (malaria) โรคไวรัสตับอักเสบอี (hepatitis E) และภาวะทุพโภชนาการ (malnutrition)

งานที่นี่ทำให้ผมมองเห็นอีกมิติของสงครามในประเทศตนเอง ผมเห็นสภาพความอัตคัตของคนที่ต้องหนีจากซูดานด้วยตาตนเอง สิ่งที่ทำให้ผมแปลกใจมากยิ่งขึ้นคือการที่วิกฤตการณ์ยังคงถูกละเลย มีข้อมูลกระแสหลักเพียงเล็กน้อยเกี่ยวกับการพลัดถิ่นของชาวซูดานมายังเซาท์ซูดาน สาธารณรัฐชาด (Chad) และประเทศอื่นๆ แม้จะมีอีกหลายครอบครัวที่จำเป็นต้องหาหนทางเพื่อลี้ภัย

เราอยู่ในช่วงเวลาที่วิกฤตการณ์ได้ยกระดับขึ้น ทั้งจากฝีมือมนุษย์และธรรมชาติ ความเสียหายจากสงครามที่เกิดขึ้นปัจจุบันในพื้นที่ต่างๆ ที่มีบริบทแตกต่างกันถือเป็นโศกนาฏกรรมที่ยากเกินกว่าจะสรุปได้