กาซา: มันยากกับการเตรียมตัวเพื่อรับมือกับความรุนแรง
Dr. Mohammed Abu Mughaiseeb แพทย์จากองค์การแพทย์ไร้พรมแดน ซึ่งปฏิบัติภารกิจในฉนวนกาซา (บทความนี้เผยแพร่ครั้งแรกบน msf.org เมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2018 ปาเลสไตน์) © Alva Simpson White/MSF
6 เดือนที่ผ่านมา เป็นช่วงเวลาที่ยากลำบากที่สุดที่ผมเคยพบเจอมาในรอบ 15 ปีที่ทำงานร่วมกับองค์การแพทย์ไร้พรมแดนในฉนวนกาซา และนี่คือเหตุการณ์เมื่อเปรียบเทียบกับสงครามในปี 2008, 2012 และ 2014
ในฐานะแพทย์ประจำฉนวนกาซา ซึ่งเติบโตและทำงานที่นี่มาตลอดชีวิต ผมรู้สึกว่าตัวเองรู้ขีดจำกัดว่า ประชาชนชาวกาซาสามารถรับมือกับสมรภูมิแห่งความรุนแรงได้มากแค่ไหน ซึ่งในช่วงหลายเดือนที่ผ่านมาเป็นเรื่องน่าตกใจที่สถานพยาบาลของเราแน่นขนัดไปด้วยผู้บาดเจ็บจำนวนมหาศาล
ผมจะไม่มีวันลืม วันจันทร์ที่ 14 พฤษภาคม ซึ่งเป็นวันที่เจ้าหน้าที่สาธารณสุขท้องถิ่นบันทึกผู้บาดเจ็บทั้งหมด 2,271 คนในวันเดียว โดยในจำนวนนี้มีผู้ได้รับบาดเจ็บจากกระสุนจริงมากถึง 1,359 คน
ณ เวลา 15.00 น. ผมอยู่กับทีมผ่าตัดที่โรงพยาบาล al-Aqsa ซึ่งเป็นหนึ่งในโรงพยาบาลหลักในฉนวนกาซา พวกเราเริ่มเห็นผู้ป่วยหลั่งไหลเข้ามาจากการชุมนุมประท้วงกว่า 300 คนภายในเวลาไม่ถึง 4 ชั่วโมง
ผมไม่เคยเห็นผู้ป่วยจำนวนมากขนาดนี้มาก่อนในชีวิต คนไข้เข้าคิวรอเข้าห้องผ่าตัดตลอดทางเดิน ทุกคนต่างร้องไห้และมีเลือดไหลออกมากันหมด
ไม่ว่าเราจะทำงานหนักกันมากแค่ไหนเราก็ไม่สามารถรับมือกับผู้คนที่บาดเจ็บมากมายขนาดนั้นได้
ทีมงานของเราทำงานเพื่อให้การสนับสนุนกระทรวงสาธารณสุขเป็นเวลา 50 ชั่วโมง ชวนให้หวนนึกถึงสถานการณ์ความขัดแย้งเมื่อปี 2014 ที่ไม่ว่าอย่างไรเราก็ไม่สามารถเตรียมพร้อมสำหรับเหตุการณ์เหล่านี้ได้เลย
สถานการณ์ในปัจจุบันเป็นอย่างไร
จนถึงตอนนี้ แต่ละสัปดาห์ก็มีผู้ได้รับบาดเจ็บรายใหม่เข้ามา ส่วนใหญ่เป็นชายหนุ่มที่มีบาดแผลถูกยิงที่ขาซึ่งอาจทำให้พิการได้
คลินิกองค์การแพทย์ไร้พรมแดนในฉนวนกาซา © Yuna Cho/MSF
Ataallah วัย 18 ปี รับการกายภาพบำบัดในคลินิกองค์การแพทย์ไร้พรมแดนในฉนวนกาซา เขามีบาดแผลถูกยิงจากการประท้วงและขาขวาของเขาถูกตัดออก © Yuna Cho/MSF
วอร์ดผู้ป่วยนอกในคลินิก Al Awda ขององค์การแพทย์ไร้พรมแดน ฉนวนกาซา © Yuna Cho/MSF
โครงสร้างทางการแพทย์ในฉนวนกาซากำลังพังทลายลงท่ามกลางความต้องการทางการแพทย์ที่เพิ่มสูงขึ้น ซึ่งสวนทางกับการขาดแคลนบุคลากรในการปฏิบัติงาน ด้านกลุ่มผู้ป่วยขององค์การแพทย์ไร้พรมแดนยังคงเติบโตอย่างต่อเนื่องอยู่ที่ราว 5,000 ราย โดยประมาณร้อยละ 40 เป็นผู้บาดเจ็บจากกระสุนปืนในฉนวนกาซา
แต่ยิ่งเรามีพัฒนาการในการรักษาอาการบาดเจ็บจากกระสุนปืนมากเท่าไหร่ เรายิ่งเห็นความซับซ้อนของการทำงานทั้งในทางการแพทย์และการเคลื่อนย้ายผู้ป่วย
โดยผู้ป่วยขององค์การแพทย์ไร้พรมแดนส่วนใหญ่ต้องการความช่วยเหลือทางการแพทย์เฉพาะทาง ซึ่งหมายรวมถึงผู้ป่วยบางรายต้องเข้ารับการผ่าตัดหลายครั้ง แต่ปัจจุบันกระบวนการดังกล่าวไม่สามารถทำได้ในฉนวนกาซา
อาทิ โรคกระดูกอักเสบ ซึ่งเกี่ยวข้องกับการติดเชื้อของกระดูก และหากไม่ได้รับการรักษา อาจนำไปสู่บาดแผลที่ไม่หายและเพิ่มความเสี่ยงของการตัดแขนขา และยิ่งนานวันเข้าอาการก็จะยิ่งแย่ลง การติดเชื้อเหล่านี้จำเป็นต้องได้รับการรักษาโดยเร็วที่สุด
ทว่าการติดเชื้อนั้นไม่สามารถวินิจฉัยได้อย่างง่ายดาย และขณะนี้ยังไม่มีสถานพยาบาลในฉนวนกาซาที่มีเครื่องมือทางการแพทย์สำหรับการวิเคราะห์อาการเหล่านี้ได้
ด้วยเหตุนี้ องค์การแพทย์ไร้พรมแดนจึงกำลังอยู่ระหว่างการดำเนินการจัดตั้งห้องปฏิบัติการจุลชีววิทยาที่นี่ เพื่อจัดหาเวชภัณฑ์และฝึกอบรม เพื่อให้สามารถทดสอบตัวอย่างกระดูกสำหรับโรคกระดูกอักเสบ แต่ถึงอย่างนั้น เมื่อเราสามารถระบุการติดเชื้อได้ การรักษาต้องใช้ยาปฏิชีวนะอย่างยาวนานและซับซ้อนสำหรับผู้ป่วยแต่ละราย รวมถึงการผ่าตัดซ้ำอีกหลายครั้ง
ผมเดินทางไปทั่วฉนวนกาซา และพบเห็นชายหนุ่มทุกหนทุกแห่งถือไม้ค้ำที่มีเครื่องยึดภายนอกที่ขา หรือนั่งบนเก้าอี้ล้อเข็น นี่กลายเป็นภาพปกติที่เห็นได้ทั่วไป และบ่อยครั้งที่พวกเขายิ้มและอดทนกับอาการบาดเจ็บ แต่สำหรับผมในฐานะแพทย์ ผมรู้ว่าการวินิจฉัยของโรคและอาการในระยะยาวของพวกเขาเป็นเรื่องยากที่จะให้ข้อมูล
และเมื่อมีโอกาสในพูดคุยกับพวกเขาที่ถามผมว่า "ผมจะเดินอย่างอิสระอีกครั้งได้ไหม" นี่เป็นเรื่องกระอักกระอ่วนมาก เพราะผมรู้ว่าในทางการแพทย์ จากสถานการณ์ที่เรากำลังเผชิญอยู่ เรื่องนี้อาจจะเป็นเรื่องยากลำบากเหลือเกิน
อย่างไรก็ดี ผมพยายามส่งสารให้พวกเขาเข้าใจว่า เราจะทำหน้าที่ของเราให้ดีที่สุด แม้จะมีความเสี่ยงสูงที่พวกเขาจะสูญเสียขาก็ตาม
แน่นอนว่าเรายังคงพยายามหาวิธีในการรักษาผู้ป่วยเหล่านี้ภายใต้ข้อจำกัดที่เราเผชิญ โรงพยาบาลแน่นขนัดไปด้วยผู้ป่วยและเนื่องจากการปิดล้อม ไฟฟ้าถูกจำกัดให้ใช้เพียง 4 ชั่วโมงต่อวัน เชื้อเพลิงขาดแคลน เวชภัณฑ์หมด ขาดศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ บุคลาการทางการแพทย์ที่เหนื่อยล้ากับการบริหารของโรงพยาบาลและไม่ได้รับเงินเดือนเต็มจำนวนเป็นเวลาหลายเดือน ข้อจำกัดสำหรับผู้ป่วยที่จำเป็นต้องเดินทางออกจากฉนวนกาซาเพื่อรับการรักษาพยาบาลที่อื่นต่อ และปัญหาอีกมากมาย
เราเห็นความทรุดโทรมของฉนวนกาซาทุกวัน สถานการณ์ทางสังคมและเศรษฐกิจตกต่ำลง ตอนนี้คุณเองก็สามารถพบเห็นเด็กขอทานข้างถนน ซึ่งเป็นเรื่องที่เราไม่เห็นมาก่อนเลยเมื่อ 1 หรือ 2 ปีที่ผ่านมา
องค์การแพทย์ไร้พรมแดนมีภารกิจทางการแพทย์อันยิ่งใหญ่ที่จะต้องทำ และเราไม่สามารถทำคนเดียวได้ เราพยายาม เราผลักดัน เราต้องไปต่อ สำหรับเรา เรื่องนี้เป็นประเด็นเกี่ยวกับจริยธรรมทางการแพทย์ และผู้บาดเจ็บเหล่านี้ต้องได้รับการรักษาที่จำเป็น
แต่จากจุดที่ผมยืนอยู่ตรงนี้ การมองไปในอนาคตก็เหมือนการมองเข้าไปในอุโมงค์ที่มืดมิด เพื่อเฝ้ารอแสงสว่างที่ปลายอุโมงค์ที่ผมเองก็ไม่แน่ใจว่ายังคงมีเหลืออยู่ไหม
A Medical Doctor at Doctors Without Borders / Médecins Sans Frontières (MSF). He is a Palestinian doctor and a Doctors Without Borders medical referent in Gaza.